Jazz is in het begin van de twintigste eeuw ontstaan uit een reeks muziekstijlen die op hun beurt het gevolg waren van kruisbestuiving van Afro-Amerikaanse invloeden en muziek die andere immigranten meenamen. Een van die stijlen was de ragtime, die op haar beurt ontstaan is uit de boogie woogie en veel meer ‘Amerikaanse’ elementen bevatte dan de laatste. 

Ter introductie de Harlem Rag, gecomponeerd door Tom Turpin in 1897. Hij had zich, als zoveel anderen zelf piano spelen geleerd. Hier gespeeld door Florian Krüger.

De show die de pianist aan het begin van de uitvoering maakt is niets voor niets.  Ragtime wordt in talloze films gebracht als het zwoele ritme in een saloon, gespeeld door een met strohoed bedekte pianist met opgestroopte mouwen., omgeven door dames die wachten op heren om mee naar boven te gaan. Zo ging het er ook precies aan toe in ‘the Rosebud’, de saloon waar Tom Purpin zijn liedjes speelde. Van zulke cafés waren er tientallen in de rosse buurten van St. Louis en New Orleans. Ragtime was waarschijnlijk om deze reden vooral muziek voor de piano.

Ragtime muziek kent een strakke en eenvoudige baspartij, gevarieerder dan bij als boogiewoogie. De melodie speelt om het ritme dat de bas aangeeft. De tonen van de speelse melodietjes vallen net iets eerder of iets later dan je ze verwacht. ‘Ragged time’ betekent zoveel als verscheurde maten. Ik speek nadrukkelijk van melodietjes, omdat de boogie woogie vooral uit groepjes van melodische en opzwepende klanken bestond. Dat kwam ook vanwege het geïmproviseerde karakter van veel boogie woogies. 

De grondlegger van de ragtime is ongetwijfeld Scott Joplin. Hij werd in 1868 in Texas geboren als zoon van een ex-slaaf die de kost probeerde te verdienen als violist; zijn moeder speelde banjo. Scott leerde ook gitaar en bugel spelen en leidde vanaf zijn 13^delevensjaar het bestaan van rondtrekkend muzikant. Zijn op een na bekendste liedje is de Maple Leaf Rag, hier gespeeld door Dario Ronchi ter gelegenheid van het feit dat het 100 jaar geleden was dat hij stierf, in 1916. 

Scott Joplin schreef in zijn leven 504 verschillende ‘rags’, een balletopera – Ragtime Dance – en twee ragtime opera’s, A Guest of Honour en ‘Treemonisha’. Van deze laatste kunnen liefhebbers hier de volledige versie bekijken.

Met de ragtime ging het verschillende kanten op, zij inspireerde ‘klassieke’ componisten. werd in de jazz geïncorporeerd als ‘dixieland’ muziek maar was ook de basis voor eenvoudige stukken voor blaasorkesten, waarmee de muziek weer op het westelijk halfrond belandde. 

Ook westerse componisten raakten onder invloed van de ragtime-muziek. In 1918 ging het stuk ‘Rag-Time’ van Igor Strawinski in première. Een muziekwerk voor elf instrumenten. Het duurt ruim 5 minuten.

Begin van de 20^ste eeuw werd ragtime ontdekt als ideale dansmuziek voor de populaire cakewalk. Het komt erop neer dat dansparen een vierkant vormen en dat elk paar een dwaas dansje uitvoert rond het vierkant.  Een jury beoordeelt de prestaties, zij kijkt naar de elegantie van de dames en de vindingrijkheid van de mannen. Het hoogst-beoordeelde paar ontvangt een rijk-gedecoreerde cake. 

Maar er waren talrijke varianten. De cakewalk werd oorspronkelijk uitgevoerd door negerslaven, ter vermaak van hun meesters waarbij de klassieke vorm van ballroom dansen uit de hogere kringen enigszins belachelijk werd gemaakt.

De slaven mochten nog de spot drijven met de ballroom van de ‘high society; maar zoals het met alle moderne dansen ging, ‘high society’ nam ze vrijwel meteen over. Het onderstaande dansje dateert van rond 1900 en hier gespeeld door de Academy of Danse Libre.

Maar wat meer is, de cakewalk staat in sommige dansscholen nog steeds op het programma en levert zowel de dansers als het publiek een hoop lol op.  We naderen dan de ware betekenis van het Engelse woord ‘ro rag’,  namelijk pret maken en soms ook wild heen en weer lopen.

Als gezegd, de Maple Leaf Rag is de op een na populairste ‘Rag’ van Scott Joplin.  In zijn tijd was het waarschijnlijk de populairste. Wat nu de meest populaire ragtime-melodie is, kun je hier beluisteren, ook gespeeld door Dario Ronchi. 

De ambiance is wel een heel andere dan die van de bordelen waarin Tom Terpin en Scott Joplin eind 19^de eeuw hun ‘rags’ speelden.

Inderdaad, de titelmelodie van de film ‘The Sting’  – precies 50 jaar geleden – geregisseerd door George Roy Hill, met in de hoofdrollen Paul Newman, Robert Redford en Robert Shaw.

Het scenario van de film is geschreven door David S. Ward en gebaseerd op de waar gebeurde oplichterspraktijken van de gebroeders Fred and Charley Gondorf, zoals beschreven in het boek “The Big Con: The Story of the Confidence Man” van David Maurer (1940). The Sting was bij het publiek zeer succesvol. De opbrengsten waren voor die tijd enorm: 160.000.000 dollar. De film won in 1973 zeven Oscars