Na een onderbreking van twee maanden wegens ziekte, hervat ik Expeditie Muziek. Online betekende in deze periode in de eerste plaats verbonden zijn met infusen en drains in plaats van achter de computer zitten.

Zoals bleek in een eerdere verkenning maakte ‘Rock & Roll’ furore in de periode 1940 – 1960. Aanvankelijk gespeeld en gezongen door ‘zwarte’ musici, later kregen blanke zangers de overhand.  Het genre verspreidde zich wereldwijd, ook dankzij de polijst die de platenindustrie erover aanbracht. Dit vervreemde jongeren die zich meer aangetrokken voelde tot de eenvoudige melodieën en ritmen van de duizenden skifflegroepen met hun eenvoudig instrumentarium. Hun grote voorbeeld in de late jaren ’50 was, zoals ik in de voornoemde verkenning liet zien, Lonnie Donegan. Een van die skifflegroepen waren de ‘Quarrymen’ uit Liverpool en toen zij het tempo opvoerden en zich Beatles noemden, verbreidde de ‘Merseybeat-sound’ zich razendsnel over de wereld. 

Uiteraard mag een van de liedjes van de Beatles niet ontbreken. De Beatles hebben een omvangrijk oeuvre nagelaten, bestaande uit 12 albums en een reeks singles. De eerste vijf albums vertegenwoordigen de ‘Merseysound’: ‘‘With the Beatles’ (1963), ‘Please, please me’ (1963), ‘Meet the Beatles’ (1964), ‘A hard day’s night’ (1964) en ‘Help’ (1965). Je kunt hier kijken en luisteren naar ‘Its a hard day’s night’, niet gezongen door de Beatles zelf, maar door de Nederlandse covergroep, ‘The Analogues’. 

Wie toch liever naar de echte Beatles luistert en het enthousiasme van duizenden meezingende fans op de koop toeneemt, vindt een opname van ‘It’s a hard day’s night’  HIER.

Het optreden van de Beatles en van veel andere Britse groepen in clubs in Hamburg heeft sterk bijgedragen aan de ‘sound’ en de doorbraak van het nieuwe genre. De muzikale revolutie betrof niet alleen professionele groepen zoals onder andere ‘Gerry & the Pacemakers’, ‘Searchers’, ‘Freddie & the Dreamers’, ‘Herman Hermits’ en ‘Hollies’, maar ook duizenden amateurgroepen die de muziek van hun idolen speelden of zelf liedjes schreven. Een fenomeen dat leek op de Amerikaanse ‘garagebands’ waarover ik nog kom te spreken. Maar ook solo zangeressen als Dusty Sprinfield, Cilla Black en Petula Clark werden door de nieuwe muzikale stijl beïnvloed.

Nederland kende al vroeg een professionele scene – Nederbeat – met groepen als ‘Outsiders’, ‘Q65’, ‘Motions’, ‘Shocking Blue’ en uiteraard ‘Golden Earring’. ‘Golden Earring’ heeft vanaf 1961 onafgebroken en in dezelfde samenstelling muziek gemaakt. De toen George Kooymans in 2021 ernstig ziek werd, besloot de band onmiddellijk te stoppen.

Hier een (akoestische) opname van ‘Just a little bit of peace in my heart’. Een song uit 1968, die de groep tot aan haar laatste optredens heeft gespeeld en die vanaf 1999 onafgebroken op de Radio 2 top 2000 staat (2023: plaats 599). George Kooymans schreef dit liedje na de beëindiging van zijn relatie met Melanie Gerritsen. Hij kreeg daar vreselijke spijt van en gelukkig voor hem kwam ze een jaar later bij hem terug.  Ze trouwden en vierden uiteindelijke samen hun gouden huwelijksfeest.

Een van de meest onderscheidende kenmerken van ‘beatmuziek’ is het stuwende karakter, dat wordt veroorzaakt doordat de eerste drie tellen van elke maat een gelijke klemtoon hebben en de vierde tel een opvallende ‘backbeat’ (klemtoon achteraf) heeft.

Het was niet alleen ‘Merseybeat’ die de toon aangaf. Sommige groepen waren sterker beïnvloed door de Amerikaanse rhythm & blues, ook vanwege rechtstreekse contacten met musici aldaar. Dit betrof ‘Rolling Stones’, ‘Yardbirds’, ‘Spencer Davis group’, ‘Moody Blues’, ‘Animals’, ‘Them’ en “Kinks’. 

Hier een opname uit 1965 van de hele jonge ‘Rolling Stones’ met ‘I can get no satisfaction’. 

Ook in de VS maakten jongeren op grote schaal muziek. Gesproken werd van ‘garagerock’ omdat de doorgaans jonge muzikanten oefenden in de garages van de huizen van hun ouders in de suburbs. Garagerockliedjes draaiden vaak om de trauma’s van het middelbare schoolleven, zoals liegende meisjes en onrechtvaardige docenten. 

Hier zo maar een ‘willekeurig’ garagerock liedje in een of ander zaaltje. Wat maar zelden gebeurde: Dit bandje werd beroemd en noemde zich later ‘The Who”. Als je dat weet herken je meteen de jonge Peter Townsend en Keith Moon.

Inmiddels was het begrip ‘Rock & Roll’ in het spraakgebruik op de achtergrond geraakt en werd voornamelijk van ‘rockmuziek’ gesproken. In de navolgende jaren tot in het eerste decennium van de 21^ste eeuw zou ‘rock’ een parapluterm worden voor uiteenlopende genres, met invloeden van bijna alle overige genres, inclusief klassieke muziek. Vanaf 2010 neemt de invloed van hiphop, dance en elektronische dansmuziek toe, maar net als het geval is met disco, blijft de invloed van ‘rock’ in de populaire muziek groot. 

Muzikanten omarmde in de jaren ’60 – ’80 het predicaat ‘rock’ om zich te onderscheiden van ‘pop’, die ze als zijnde commercieel veroordeelden. Dit neemt niet weg dat veel rocknummers daverende commerciële successen werden en de makers ervan goud geld verdienden. In die periode werd ‘rock’ ook gezien als de muzikale expressie van de jeugdcultuur soms ook van het verzet tegen de samenleving. De vervaging van de grens tussen ‘rock’ en ‘pop’ leidde herhaaldelijk tot nieuwe radicalere uitingen van ‘rock’ zoals ‘punk’ en ‘grunge’. 

Ik verken de ontwikkeling van ‘rock’ na 1960 in zes opeenvolgende afleveringen van ‘Expeditie muziek’.