Veel kijkers en luisteraars naar mijn posts in ‘ Expeditie muziek’ vragen waarom ik geen podcasts maak en plaats of naast blogposts. Ik ben met videopodcasts aan het experimenteren en hieronder tref je de eerste aan. Voordeel van een postcast is dat je behalve (kijken en ) luisteren zelf niets hoeft te doen. Ik ben benieuwd wat je ervan vindt.

Bij Franse populaire muziek denk je vermoedelijk in de eerste plaats aan het chanson en zonder de cultuur van chansons had Franse rock zich ook nauwelijks van rock elders ter wereld onderscheiden.

Daarom eerst even aandacht voor het chanson. Een chanson is een poëtisch-verhalend lied meestal met een verfijnde tekst, vaak romantisch of melancholiek van aard en met een aansprekende melodie. In Frankrijk geldt een chanson als een vorm van kunst anders dan schlagers en popsongs. Je vindt veel voorbeelden op Spotify-playlists met Frans(talige) chansons. De beroemdste chansonniers zijn Jacques Brel (‘Ne me quitte pas’), Edith Piaf (‘La Vie en rose’), Gilbert Bécaud (‘Nathalie’) en Charles Aznavour. Van hem kun je hier kijken en luisteren naar  ‘Les comédiens’ in een uitvoering uit 1963.

Franse rock is even oud als ‘rock’ elders. Rock groeide in de tweede helft van de 20^ste eeuw wereldwijd uit tot dominant muzikaal genre.  Ik heb er inmiddels drie (reeksen) van blogposts aan gewijd: Van ‘rock & roll’ naar rock’, ‘De ontwikkeling van de rock na 1960’ en ’Progressieve rock’. Franse rock maakt in veel opzichten deel uit van deze ontwikkeling, maar kan niet los worden gezien van de Franse chansontraditie.  Dat maakt Franse rock uniek, meer nog dan de Franse taal dat doet. De bekendheid van Franse rock buiten Franstalige gebieden is overigens beperkt gebleven. Vandaar dat je in deze reeks veel onbekende nummers gaat horen.

In de komende afleveringen van deze reeks staan centraal de stijlen, die in de ontwikkeling van Franse rock onderscheiden kunnen worden. In deze aflevering geef ik van elke stijl een voorbeeld. Bij het onderscheiden van stijlen moet je rekening houden met overlap, met het bestaan van mengvormen en met het feit dat nummers van een groep of zanger(es) tot verschillende stijlen kunnen behoren. Toch waag ik het erop de volgende vijf stijlen te onderscheiden^[1]:

• Klassieke rock ‘n’ roll;
• Poëtische en intellectuele rock
• Punk, -garage- en rebelse rock
• New wave en alternatieve rock
• Extreme metal en underground

Klassieke rock ‘n’ roll 

De rock ‘n’ roll hype in de jaren ’50 laat Frankrijk niet ongemoeid. Franse artiesten beperken zich in het begin tot vertalingen van Engelstalige nummers. Later zijn ook de Beatles een bron van inspiratie, vandaar dat ook van ‘Yéyé rock’ wordt gesproken. De teksten zijn vrolijk en eenvoudig en gericht op een jong publiek. 

Hierboven zie je een afbeelding van de ‘photo du siècle’, gemaakt door Jean-Marie Périer (1966). Daarop staat een groot aantal Franse artiesten die gerekend kunnen worden tot de klassieke rock en later ook andere stijlen vertegenwoordigen. Hier kun je nagaan om wie het gaat.

De meest invloedrijke vertegenwoordiger van deze stijl is Johnny Hallyday, die niet voor niets op de ‘photo du siècle’ een aparte positie inneemt. In 1961 bracht hij ‘Viens danser le twist’ uit, een cover van ‘Lets twist again’, waarvan hij meer dan een miljoen exemplaren verkocht.  In zijn 57 jaren durende carrière heeft hij 110 miljoen albums verkocht en rock in Frankrijk populair gemaakt, misschien ook omdat het verschil tussen het chanson en rock bij hem vaak klein was.  Luister naar een van zijn bekendste nummers ‘Que je t’aime’

Onder de noemer ‘klassieke rock ‘n’ roll’ komen verdeeld over twee afleveringen aan de orde: Les chats sauvages, Les chaussettes noires, Dick Rivers, La Femme (aflevering 2) en Johnny Hallyday (aflevering 3). 

Serge Gainsbourg geldt ook als vertegenwoordiger van deze stijl. Het poëtische karakter van veel van zijn nummers weegt zwaarder en daarom komt hij in  aan de orde in aflevering 4.

Poëtische en intellectuele rock

Nummers die ik tot deze stijl reken zijn vaak melancholisch, reflecteren op het bestaan of verwoorden de onvrede daarmee. Schrijvers putten vaak inspiratie bij dichters als Baudelaire en Rimbaud en hebben minstens even grote artistieke pretenties. Een vertegenwoordiger van deze stijl is de groep Noir désir met het nummer ‘Le vent nous portera’ (2001), een stijlvol, politiek bewust en ‘donker zwart’ lied dat je hierna kunt horen. De groep kreeg vanaf de jaren ’80 ook bekendheid in het buitenland. ‘Le vent’ is veruit het bekendste Frans rocknummer in het buitenland van de afgelopen decennia:

Het voortbestaan van de band eindigde in 2003 op abrupte wijze toen haar zanger, Bertrand Cantat, werd veroordeeld voor de moord op zijn vriendin, de actrice Marie Trintignant.

Onder de noemer ‘poëtische en intellectuele rock’ komen in twee afleveringen aan de orde: Serge Gainsbourg, Alain Bashung, Renaud (aflevering 4) en Noir désir, Matthieu Chedid, BB Brunes en Feu! Chatterton (aflevering 5). De laatste groep kan ook worden gerekend tot ‘new wave en alternatieve rock’.

Punk, garage en rebelse rock

Franse punk is net als punk elders rauwe en directe muziek met eenvoudige teksten en melodieën. De teksten hebben een politiek karakter en gaan vooral in tegen ‘het systeem’. De meeste punkbandjes hebben een lokaal karakter en kunnen worden gerubriceerd onder de noemer ‘garage rock’. De groepen die ik zal bespreken spelen soms pure punk maar hun repertoire is breder. Je kunt hier kijken en luisteren naar Shaka Ponk. De groep zingt in het Frans, Spaans en Engels. Haar muziek is een mix van punkrock, electronic dance music (edm) en funk en de groep maakt spectaculaire shows met visuals en humor. Luister en kijk hier naar het energieke nummer ‘Palabra mi amor’ (2011).

Onder de noemer ‘punk, garage en rebelse rock’ komen in twee afleveringen aan de orde: Indochine, Téléphone, Les Thugs en Mano négra (aflevering 6) en Las Wampas, Shaka Ponk, en Last train (aflevering 7).

New wave en alternatieve rock

Tot deze brede categorie worden groepen gerekend uit het post-punk tijdperk die de energie van punk uitstralen en wier muziek daardoor dansbaar is. Zij leggen meer nadruk leggen op inhoud, vorm en muzikaal gehalte. 

Als representant kies ik voor Indochina, een groep die bestaat vanaf 1981 en zich nog steeds op grote belangstelling kan verheugen. Onlangs heeft de groep haar 14^de album gelanceerd. De groep speelt hier het nummer L’aventurier uit hun eerste album dat het typerend is voor new wave.  

Onder de noemer ‘new wave en alternatieve rock’ komen in twee afleveringen aan de orde: Indochine, Les Rita Mitsouko, Louise Attack, Phoenix (aflevering 8) en Dionysos, Biolay, Magma en The Limiñanas (aflevering 9)

Extreme metal en underground

Wat vooral opvalt van deze stijl is het occulte karakter van de teksten die worden gevoed door droefheid, nihilisme, donkere romantiek, tragedie, melancholie en morbiditeit. Extreme ‘metal’ is onmiddellijk herkenbaar door zijn oorverdovende volume en ‘brullende’ zangstijl. De desbetreffende groepen hebben een naar verhouding kleine maar toegewijde aanhang.

Ik laat hier als voorbeeld horen de groep Mütilation met het nummer ‘New false prophet’. 

Mütilation behoort bij een los-vaste verzameling van groepen, die zich ‘Légions noires’ noemt. Verder komen onder deze noemer aan de orde: Regarde les hommes tomber, Sortilège, Hangman’s chair, Varsovie en Perturbator (aflevering 10).

In de laatste aflevering (11) ga ik in op de vraag waarom in de naamgeving van veel groepen, ongeacht hun stijl, het woord ‘noir’ voorkomt en zij nummers ook vaak als ‘noir’ typeren.

---

^[1] Bij het onderscheiden van deze stijlen en het categoriseren van groepen heb ik suggesties gevraagd en gekregen van ChatGPT.