Punk is een muziekstijl gekenmerkt door korte, snelle nummers met eenvoudige melodieën, gespeeld op een basaal instrumentarium. Veel punkgroepen produceren hun opnamen zelf en ze brachten deze uit via onafhankelijke labels. Punk greep deels terug op ‘rock & roll’ uit de jaren ’50 en de cultuur van garagebands uit de jaren ’60. De liedjes verschilden niet eens zo veel van die van beatgroepen begin jaren ’60.

Punk verzette zich tegen wat werd gezien als de muzikale excessen uit de voorafgaande periode, zoals de door psychedelica beïnvloede muziekstijlen, art rock, metal en symfonische rock. Punkgroepen keren zich doorgaans tegen het establishment, zoals ‘Career opportunity’s’ van the Clash en ‘Right to work’ van ‘Chelsea’. Zij snijden sociale kwesties aan zoals werkloosheid en de grimmige realiteit van het stadsleven. Het verzet tegen de samenleving kwam steeds explicieter tot uitdrukking in de manier waarop punkers zich kleedden. Tatoeages, piercings en met metaal beslagen en gespijkerde accessoires en ook de mohawk, het puntige kapsel, werden geleidelijk gemeengoed maar verdween ook weer snel uit beeld.

De eerste punkgroepen met een bredere bekendheid waren Stooges met leadzanger Iggy Pop, Ramones, Stranglers en Sex pistols. In de VS bleef punk een ‘underground’ fenomeen, in Groot-Brittannië en het vaste land van Europa raakte de muziek wijd verbreid.

Iggy Pop en de Stooges

De Stooges brachten hun eerste album – kortweg the Stooges geheten – al uit in 1969. Hun vijfde en laatste album – Ready to die – dateert uit 2013. In de tussenliggende periode heeft de band het grootste deel van de tijd een slapend bestaan gehad. In 2016 is de band definitief ontbonden omdat nog maar twee leden – inclusief Iggy Pop – in leven waren. De albums in de periode voor 1973 waren geen commercieel succes en ook critici gaven de band een lauw onthaal. Wat vooral bijbleef was het heroïnegebruik van de leden van de groep, waardoor optredens onvoorspelbaar waren en de ‘stage diving’ van Iggy Pop.

Veel punkrock groepen namen nummers uit deze albums over om imiteerden ze. Vooral deze: ‘I wanna be your dog’.

Ramones

Ramones is ook een Amerikaanse punkrock band en hun eerste album ‘Ramones’ (1976) was commercieel niet succesvol. Jaren later kreeg het album volop erkenning vanwege haar invloed op de ontwikkeling van hard rock. De Nederlandse punkgroep ‘Heideroosjes’ noemt de Ramones haar belangrijkste inspiratiebron. Je kunt hier luisteren naar Blitzkrieg Bop

Stranglers

Mijn favoriete junknummer is zonder twijfel ‘No more heroes anymore’ van de Engelse punkrock band Stranglers. De uitvoering die je hier kunt beluisteren en bekijken dateert van 1977, de groep bestaat binnenkort 50 jaar en heeft in die tijd een veelheid van genres verkent. Vergelijk ‘No more heroes’ met ‘Golden Brown’ (1982), dat je HIER kunt beluisteren (2012). Het lijkt een onschuldig deuntje. Oppervlakkig gaat het over een meisje maar in essentie over heroïne. Bijzonder aan het liedje is de afwisseling van drie- en vierkwarts maat, die het een speels karakter geeft. Het is het hoogst geclassificeerde liedje van de groep.

https://www.youtube.com/watch?v=-gfIgA-PYyQ

Sexpistols

De Engelse punkrock groep Sexpistols heeft één album uitgebracht: ‘’Never mind the bollocks. Here’s the sex pistols’ (1977) De groep bestond van 1975 – 1978, maar trad daarna nog verschillende malen op. De oorspronkelijke bezetting bestond uit John Lydon (Johnny Rotten), Steve Jones, Pail Cook en Glen Matlock, in 1977 tijdelijk vervangen door John Richie (Sid Vicious), die geen enkel instrument kon bespelen. Dit groepje werd letterlijk van de straat geplukt door would-be manager Malcolm McLaren die de groep als zijn eigen popart project zag, haar muziek verafschuwde maar wel dacht er geld mee te kunnen verdienen. 

De band cultiveerde op het podium en daarbuiten een imago dat de Daily Mirror typeerde als ‘filth and fury’. De muziek was bijzaak, in de media ging het alleen om het gedrag van de bandleden. Dat draaide zeker na Sid Vicious’ komst om rellen, (verbaal) geweld en het choqueren van het publiek en de rest van Groot Brittannië. De ‘pistols’ werden publieke vijand nummer 1 na het uitkomen van hun single ‘God save the queen’. Gaandeweg werden optredens vaker afgelast om rellen te voorkomen. Ondertussen waren de spanningen in de groep hoog opgelopen, de groep viel uiteen, Sid Vicious werd gearresteerd wegens moord op zijn vriendin en stierf daarna aan een overdosis. 

Voor de leden van de groep stond niet de kwaliteit van de muziek voorop, maar de reuring, zeg maar chaos, die ze teweeg brachten. In dat opzicht is het waar dat de Sexpistols een van de meest invloedrijke groepen uit de jaren ’70 en ’80 was. Ze worden een inspiratiebron genoemd voor onder andere Guns N’Roses, Nirvana, Greenday en Oasis. Deze groepen, wier muzikale kwaliteit mijlenver verheven is boven die van de Sexpistols, hebben mogelijk van deze laatste overgenomen durven afwijken van maatschappelijke en muzikale conventies, simpele melodieën en teksten te gebruiken, een expressieve podium act aan te durven en vooral het publiek te bespelen.

De Sexpistols en duizenden andere punkgroepen boden een uitlaatklep voor jongeren die in de die tijd weinig toekomst zagen. Hun aanhang varieerde van hooligans, revolutionairen, neonazi’s tot verslaafden. Tijdens de reünieconcerten in 1996 en in 2007 was het publiek inmiddels een doorsnede van dertigers en veertigers en waren er in economisch opzicht betere tijden aangebroken. De afzonderlijke leden van de groep hadden inmiddels een naam gevestigd en het moet worden gezegd, vooral hun podium act in 2007 indruk wekt. Deze kun je hierna beluisteren en bekijken. De groep speelt het nummer ‘Pretty vacant’. Het eigenlijke optreden begint op 2 minuten vanaf het begin en wordt voorafgegaan door een sfeerbeeld van de zaal.

Je kunt HIER kijken en luisteren naar het nummer ‘Pretty vacant’ in de oorspronkelijke uitvoering (1976)

Heideroosjes

Ook Nederland kende een punkband, de Heideroosjes. De groep is in 1989 opgericht en heeft 1500 optreden vrijwel overal ter wereld op haar naam staan, altijd in dezelfde samenstelling. In 2012 gaven ze twee afscheidsconcerten en in 2019 volgde nog een keer een reünie.

Hier zingen ze ‘Ik zie je later’(2012)

De meeste punkrock groepen gingen gaandeweg meer toegankelijke en soms ook meer kunstzinnige muziek maken en werden toen aangeduid met ‘post-punk’. Ze hebben geleerd hoe ze meer uit hun instrumenten kunnen halen, en ze hebben ontdekt dat teksten meer zijn dan schreeuwende politieke slogans. Het ‘Clash’-album ‘London calling’ combineerde punkrock met reggae, ska, R&B en rock & roll en is volgens velen een van de beste rockplaten ooit. Luister hier naar het nummer ‘London Calling’ (1979)

De platenmaatschappijen zagen wel brood in groepen die zich aanprezen als ‘post-punk’. Alles wat in de verste verte als zodanig kon worden aangemerkt werd als ‘new wave’ op de markt gebracht. Voorbeelden zijn the Police, the Pretenders, Elvis Costello, Blondie, the Specials en Madness. De Britse ‘new wave’ omvatte later ook Standau Ballet, Ultravox, Culture club en Eurythmics. Check deze groepen, kies wat je aanstaat en bedenk of je nog een verband met punk kunt leggen.