(Post-) progressieve rock is springlevend. Dat blijkt uit de laatste aflevering van deze reeks. Ik sta daarvoor stil bij een aantal bands die actief zijn vanaf 2020. Het gaat daarbij voor een deel om groepen en solisten waarmee je hiervoor al kennis kon maken; er komen ook nieuwe groepen aan de orde. Hun selectie is niet willekeurig: Het gaat om musici die tijdens de uitreiking van de jaarlijkse progressive rock awards tot de winnaars behoorden.
In deze laatste post ligt te nadruk, nog meer dan anders, op kijken en luisteren. De kenmerken van post-progressieve rock die ik in de achtste aflevering noemde, zijn bijna allemaal van toepassing op de nummers die hier je gaat horen.[1].
Fish – Garden of Remembrance (uit album Weltschmerz, 2020)
Zanger Fish (Ferek William Dick) stond al in zijn beginperiode bij Marillion bekend om zijn poëtische teksten. Het gesproken woord is In zijn latere nummers steeds centraler komen te staan. Dat merk je ook in het nummer ‘Garden of Remembrance’.
Dit is een ingetogen en melancholisch lied over dementie waardoor de verbondenheid met een geliefde verloren raakt. ‘Garden of Remembrance’ is een metaforische verwijzing naar een plaats waar herinneringen bewaard blijven. De subtiele begeleiding geeft de tekst extra impact.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Porcupine Tree: I drive the hearse (uit album Closure / Continuation, 2023)
Dit melancholisch en introspectief nummer draait om verlies, afscheid en emotionele pijn, met een gevoel van berusting en reflectie. De tekst beschrijft een diepe persoonlijke band die verbroken wordt, mogelijk door de dood of het einde van een relatie. De metafoor van het besturen van een lijkwagen (hearse) symboliseert het verdriet van degene die zich belast voelt met het laatste afscheid.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Haken : Nightingale (uit album Fauna, 2023)
Dit complexe nummer vertelt een verhaal over een innerlijke reis: een zoektocht naar balans tussen duisternis en licht, chaos en orde. Een nachtegaal wordt vaak geassocieerd met schoonheid, inspiratie en het overwinnen van tegenslagen.
Het nummer toont het technisch meesterschap van de groep en is een mix van zware riffs, melodieuze passages en dynamische wendingen.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Steven Wilson: The harmony codex (uit album The harmony codex 2023)
Het nummer is surrealistisch en tegelijkertijd introspectief en verkent de kracht van kunst om harmonie te creëren in een chaotische wereld. Het nodigt de luisteraars uit om na te denken over de relatie tussen orde en chaos, en het overstijgen daarvan door creativiteit.
Het is een experimenteel en atmosferisch nummer dat elementen van progressieve rock en elektronische muziek combineert. Het is gelaagd, met een mix van meeslepende melodieën, complexe structuren, en het geeft een cinematografisch gevoel.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Frost: Skywaving (uit het album Life in the wires, 2024)
De tekst verkent thema’s van communicatie en verbinding en verwijst daarbij naar overeenkomst en verschillen in ‘golflengte, wat een gevoel geeft van nostalgie en verlangen oproept.
Het nummer combineert de luchtige zang van Jem Godfrey, levendige keyboardpartijen, stevige baslijnen en complexe drumpatronen.
Muzikaal gezien behoort “Skywaving” met zijn gelaagde arrangementen en dynamische overgangen tot het neo-progressieve genre, met invloeden van elektronische muziek en poprock.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Big Big Train: Love is the light (uit het album The likes of us, 2024)
Dit nummer verkent gevoelens van vervreemding en het gevoel een buitenstaander te zijn. Het benadrukt de zoektocht naar verbinding en acceptatie en hoe liefde dient als een leidend licht in tijden van onzekerheid.
Het nummer begint met een rustgevende vioolintro, gevolgd door rijke melodieën en samenspel dat typerend is voor de progressieve rockstijl van Big Big Train. De zang van Alberto Bravin voegt een frisse dimensie toe aan het geluid van de band.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
MEER – Golden Circle (uit het album Wheels within wheels, 2024))
Golden Circle beschrijft een protagonist die worstelt met innerlijke onrust en op zoek is naar betekenis en troost in vluchtige momenten van euforie. Het nummer verkent thema’s van verlangen en het zoeken naar zin.
Het nummer combineert elementen van progressieve rock en pop, met innovatieve gitaarakkoorden en een dynamische opbouw. De samenzang van Knut en Johanne creëert een meeslepende sfeer die de emotionele lading van het nummer versterkt.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Geordie Greep – The New sound (uit het album: The new sound 2024)
Dit nummer verkent thema’s als ego, mislukking en de menselijke behoefte aan erkenning. Het fungeert als een metafoor voor “het museum van menselijk lijden”, waarbij de protagonist zijn pijn en het verlangen om herinnerd te worden centraal stelt.
’The New Sound’ mengt progressieve jazzrock met onverwachte wendingen, waarbij goed in het gehoor liggende melodieën worden afgewisseld met onderhuidse spanningen. Deze combinatie weerspiegelt de balans tussen controle en chaos die in het nummer wordt verkend.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Transatlantic: The world we used to know (Forevermore 2021)
In de vorige aflevering heb ik al enkele nummers van de supergroep Transatlantic laten horen. In 2021 overtreft de groep zichzelf nogmaals door twee albums uit te brengen, deels met dezelfde nummers maar in een andere uitvoering. De albums zijn: The breath of life en Forevermore. Samen worden ze aangeduid met ‘The absolute universe’. Het epische nummer ‘The world we used to know’ geeft uiting aan het nostalgische verlangen naar vroegere tijden. Het roept beelden op van een wereld die ooit bekend en vertrouwd was, maar nu veranderd is, en benadrukt de zoektocht naar betekenis in deze veranderende realiteit.
Kenmerkend voor Transatlantic is de combinatie van complexe structuren en melodieuze passages. Het bevat indrukwekkende instrumentale delen en harmonieën die doen denken aan klassieke progressieve rock, met een moderne twist.
Je kunt dit nummer hier beluisteren:
Toegift: De Japanse superformatie Koiai
Dit gaat over de Japanse gitariste Lis-a-X, die haar muziek al op 7-jarige leeftijd op YouTube plaatst en in 2019 op 14-jarige leeftijd haar eigen band Koiai heeft Die bestaat uit Lisa X, Hazuki en Rina zingt. Ze delen hun voorkeur voor complexe progressieve rock met een jazzy ondertoon. Je luistert naar dit drietal naar het nummer ‘Looking up to you’ (1922), een nummer geschreven door Li-Sa-X.
Kort na de opname van dit nummer besluit Rina voor een andere carrière en Kotono volgt haar op. Kanato Sato, ondanks haar leeftijd van 21 jaar, os nu al een van de top-drummers van de wereld. Wakazaemon werd bassist.
Je kunt kijken en luisteren naar het nummer A new Picture (2023). Het zou de soundtrack kunnen zijn voor een rit in een rollercoaster. De contrasterende sferen zijn adembenemend en een krachttoer voor de leden van de band.
Het is zeker de moeite waard om ook twee andere recente nummers van deze groep te beluisteren: One way or anotheren Automatic.
Hiermee is deze reeks afgesloten. Ik hoop dat je enigszins vertrouwd bent geraakt met kenmerken van progressieve rock: Doorgaans langere nummers dan gebruikelijk, in tempo, maat en klankkleur wisselende onderdelen, virtuoos spel, serieuze onderwerpen, variërend van mythologische, sprookjesachtige, maatschappijkritische en introspectieve teksten en toch ook een grote variatie. Bij groepen als Marillion, Porcupine Tree en Transatlantic ligt het accent op melodie en sfeer; groepen als Dream Theater, Haken en Rush verkennen het grensgebied met hard rock en metal. Je treft prog rock nummers maar zelden aan op hitparades, daarvoor is de ‘fan-base’ te klein. De concerten daarentegen zijn vrijwel altijd uitverkocht.
Verantwoording van de reeks
Voor het schrijven van deze reeks heb ik gebruik gemaakt van de Engelse versie van Wikipedia, de artikelen van onder andere Daniel van Auken in Medium, de tijdschriften Oor en Uncut de jaarlijkse ‘Prog reports’ en het boek van Groen en Mourits ‘Beatles onthoud die naam’. Incidenteel bood ChatGPT hulp bij het structureren van informatie.
[1] De beschrijving van de afzonderlijke nummers is ontleend aan Wikipedia, verschillende edities van het ‘Prog report’ en aan ChatGPT.
Expeditie muziek 
Plaats een reactie