Marillion is opgericht te Aylesbury in 1979 (Buckinghamshire). De wortels van de band liggen in post-punk en van daaruit slaat de groep een brug richting prog rock. Vanaf 1984 tot op heden bestond de band uit Steve Rothery (gitaar), Ian Mosley (drums), Mark Kelly (keyboards) en Pete Trewavas (basgitaar) . Zanger Steve Hogarth verving in 1987 zanger Fish en is ook nog steeds lid van de band. Mark Kelly zei in 2016: “Een van de redenen dat we nog steeds bij elkaar zijn, is omdat we succesvol genoeg zijn om de kost te verdienen, maar onvoldoende succes hebben om niets te hoeven doen.”

De groep brengt in 1983 zijn eerste studioalbum uit: ‘Script for a jester’s tear’. Er zouden er nog 19 volgen, waarvan het laatste ‘An hour before it’s dark’ in 2022. Veel albums hebben de top 10 bereikt. In het navolgende selecteer ik een beperkt aantal albums uit de periode na 1980 en uit die albums enkele nummers die illustratief zijn voor neo-progressieve en in enkele gevallen post-progressieve rock . Op dit onderscheid ga ik dieper in volgende posts in. Maar eerst een opsomming van kenmerken van neo-prog rock. Zij verschillen gradueel met die van klassieke prog rock. 

1. Meer symfonisch benadering

2. Kortere nummers, ook als ze uit meer delen bestaan.

3. Verhalende, theatrale opbouw met teksten en zang vol emotie.

4. Meer gebruik van synthesizers.

5. In het geval van een conceptuele aanpak, meer actuele en persoonlijke thema’s.

6. Sfeer is vaak melancholisch en introspectief.

7. Minder behoefte om virtuositeit te demonstreren.

8. Sterkere invloed vanuit de popmuziek, vooral alt-rock.

Script for a jester’s tear (1983)

Het titelnummer ‘Script for a jester’s tear’ van dit album illustreert in het bijzonder de symfonische benadering, maar ook de opbouw van een aantal nummers uit verschillende delen, de uitgebreide rol van synthesizers en de verhalende opbouw. Vooral door de emotionie-geladen teksten en de theatrale zang onderscheidt het nummer zich van oudere prog rock nummers. Je kunt er hier naar luisteren.

Het album bevat ook ‘He knows, you know….’. Ook hier valt Fish’ krachtige,  emotie-rijke en theatrale zang op. De teksten zijn poëtisch en vol metaforen.  Het derde nummer uit dit album dat ik wil vermelden is ‘Chelsea Monday’. Dit illustreert het gebruik van synthesizers die hier worden gebruikt om een dromerige en melancholische sfeer te scheppen.

Misplaced childhood (1985)

De single ‘Kayleigh’, illustreert dat de groep niet terugdeinst voor kortere ‘poppy’ nummers.  Desondanks valt de melancholieke en emotierijke zang en gebruik van keyboards op. Het nummer gaat over een vroegere vriendin van de zanger en over de ongelukkige manier waarop de relatie eindigde. De bekendheid van de groep nam aanzienlijk toe na dit toegankelijke nummer. Overigens nam ook het aantal kinderen dat Kayleigh werd genoemd toe. Bekijk en beluister het hier.

De single ‘Blind curve’ bestaat uit een aantal onderdelen die samen het verhaal vertellen van een bizarre reis, met als uitgangspunt eigentijdse thema’s.

Tenslotte noem ik uit dit album ‘Lavender’. Opbouw en melodie van dit nummer zijn eenvoudig; niet omdat de leden van de band geen complexe solo’s kunnen spelen, maar omdat het verhaal zo beter tot zijn recht komt. 

Clutching at straws (1987)

Ook dit album was succesvol, in het bijzonder het nummer ‘Incommunicado’. Belangrijkste neo-prog rock kenmerken van dit nummer zijn het verhalende karakter, de gelaagde opbouw en de invloed van jaren ’80 popmuziek.  De opname van het dateert uit 1990, toen Steve Hogarth de plaats van Fish al had ingenomen.

Een ander nummer op dit album is ’Sugar mice’ Ook hier kenmerkt de emotie-rijke zang en de melancholische sfeer die het gebruik van synthesizers oproept het nummer als neo-progressief. Bekijk de opname hier.  

Na een laatste tournee met de band te hebben gemaakt, verlaat zanger Fish de band vanwege de stress en vermoeidheid die zo’n tour opleverde, waar tegenover slechts beperkte verdiensten staan.  Hij kiest voor een solocarrière.

Gedurende de periode dat Fish zanger was, hadden neo-progressieve invloeden de overhand. Ook door de komst van Steve Hogarth als zanger staat de band steeds meer open voor andere invloeden.  Sommige nummers zijn nog duidelijk neo-prog, andere kun je beter post-prog noemen of alternatief. Ik geef daar voorbeelden van.  Het onderscheid tussen neo-progressieve en post-progressieve rock komt in de volgende afleveringen meer gedetailleerd aan de orde.

Holidays in Eden

Het eerste album dat de band samen met Hogarth maakte was ‘Holidays in Eden‘ (1990). Je kunt dit album in zijn geheel alternatief noemen vanwege de herkenbare songstructuur met duidelijke popinvloed, tot verdriet van de hardcore fans. De band ging ermee op tournee, die werd afgerond in een uitverkocht Wembley stadion in Londen. In minstens twee nummers klinken duidelijk neo-prog rock kenmerken door: ‘Splintering heart’ en ‘The party’.

‘Splintering heart’ heeft een introspectieve intro die zich ontwikkelt naar een dramatische climax die weer terugkeert naar een beschouwend en melancholiek deel. Dit patroon herhaalt zich aan het einde van het nummer. Je kunt er hier naar luisteren:

‘The party’ is een emotioneel beladen verhaal dat door zijn wisselingen van klankkleur het karakter van een popballade ver overstijgt. In dit nummer komen prog-rock en alternatieve rock dicht bij elkaar.

Brave

De groep gebruikt het hele jaar 1993 om een nieuw album te maken, dat een van de meest indrukwekkende uit haar geschiedenis zou worden. Het is een rijk en complex conceptalbum, met langere nummers, waarin emotie op meesterlijke wijze een ontlading vindt. Het album kan als geheel als neo- en post-progressief worden getypeerd. Voorbeelden zijn ‘Bridge’, ‘The great escape’ en de titelsong’.

Het begin van ‘Bridge’ is bijna klassiek, het verhaal wordt verteld tegen de achtergrond van een variërend muzikaal decor en kent een hard rock-achtige ontlading met bijbehorend gitaarsolo’s. Je kunt er hier naar kijken en luisteren.

 The great escape’ is een episch nummer dat goed in het gehoor ligt als ware het een popsong, maar dat in zijn zang en instrumentatie meer sfeer en betrokkenheid oproept.

‘Brave’ is een overwegend neo-prog, sfeervol en melodisch nummer, vol met synthesizergeluid en ritmewisselingen. Je ziet hier een liveopname van het nummer ‘Brave’ (Brave, 1994). 

Afraid of sunlight’

Het volgende album ‘Afraid of sunlight’ (1995) is commercieel minder succesvol. Het bevat een opmerkelijk nummer ‘Out of this world’. Het nummer gaat over Donald Campbell’s mislukte poging om met zijn speedboot een snelheidsrecord te vestigen. Een sfeervol prog rock nummer dat overvloedig gebruik maakt van synthesizers, aangevuld de ingetogen zang van Hogarth. Dit nummer gaf aanleiding tot een succesvolle poging in 2001 om de boot te bergen. Je beluistert hier een opname uit 2008.

Een ander nummer dat als neo prog-rock kan worden aangemerkt is ‘King’ dat op aangrijpende wijze de destructieve invloed van roem bezingt. De ‘poppy’ melodie is verpakt in een zee van klanken die destructie en vergankelijkheid benadrukt met een overweldigend bombastisch einde.

De band was niet armlastig, maar de middelen om te investeren in nieuwe tournees of in het ontwikkelen van een nieuw album ontbraken. Tegen het einde van de 20^ste eeuw gaan fans een steeds grotere rol gaan spelen bij de financiering van de band. Zo brengen zij de middelen bijeen om een tournee door de VS mogelijk te maken en om het nieuwe album ‘This strange machine’ (1997) te promoten. Later zijn zij bereid albums alvast te bestellen, zelfs nog voordat deze gemaakt zijn. Een volgende stap van de band is de organisatie van vakantiekampen, wereldwijd. Fans worden uitgenodigd voor een verblijf van drie dagen waarin zij drie concerten kunnen bijwonen. In februari 2007 vond het eerste ‘Marillion weekend’ in het buitenland plaats, te weten in Center Parcs, Port Zélande in Nederland.

Marbles

Marbles (2004) was opnieuw een succesvol album, dat als post-progressive rock te boek staat. Dat hoor je vooral in de twee nummers die hits werden: In ‘You’re gone’ en ’Don’t hurt yourself’. Neverland en Fantastic place schuren het dichts aan tegen de neo-progressive periode. Het eerste vanwege de dramatische spanningsboog en het tweede vanwege de melancholische sfeer die het oproept. Het tweede nummer hoor je hier.

In 2009 bracht de groep een akoestisch album uit, ‘Less is more’. Dit bestond grotendeels uit oudere nummers. Je kunt hier luisteren naar ‘This train is my live’ en  ‘Anniversary’. 

Ik maak nu een sprong in de tijd.  In deze periode produceert de band nog enkele album en gaat geregeld op tournee. Ook werken de leden aan een paar soloprojecten. Een show in de Royal Albert Hall in Londen in 2018 was binnen 4 minuten uitverkocht. Van dit optreden werd een film gemaakt: All One Tonight – Live at the Royal Albert Hall. Je kunt hier kijken naar ‘White Paper’.

Het meest recente album van de band is ‘An hour before it’s dark’ (2022) Het album is post-progressief en gericht op actuele thema’s. Twee voorbeelden zijn ‘Be hard on yourself’ – een uitgesproken klimaat protestsong – en ‘Care’. Van het eerste nummer vallen de maatwisselingen en de opbouw van spanning op. Het tweede is sfeervol en bevat een meeslepende melodie.

De muziekpers in het Verenigd Koninkrijk heeft de band altijd links laten liggen en er smalend over geschreven, als ware de leden van de band ‘prog rock dinosauriërs’. Muziek van Marillion is weinig op de radio uitgezonden en ook tv-optredens waren schaars. De harde kern van fans, ‘the Freaks’ genaamd is daarentegen erg trouw en heeft de band op allerlei manieren gesteund. Veel erkenning voor de band bestaat ook in de ‘Progressive rock community’. Tijdens de uitreiking van de ‘2017 Progressive Music Awards’, werd de band verkozen tot ‘UK Band of the year’.