Eind jaren ’60 ontwikkelde hard rock zich tot een eigen genre. Dat kwam deels door de invloed van ‘acid rock’, de meer psychedelische geïnspireerde variant van bluesrock. Een van de voorlopers was de Britse band Cream, bestaande uit doorgewinterde musici als Eric Clapton, Jack Bruce en Ginger Baker. Hun album ‘Fresh cream’ (1966) is een prototype van hardrock.

De groep heeft in de periode 1966 – 1968 vier albums gemaakt en daarna ging ieder zijn eigen weg. Je ziet de drie heren hier tijdens een reünie in 2005. Zou je interesse hebben; je kunt via deze link het hele concert bekijken en beluisteren. 

Desgewenst kun je HIER een opname zien van ‘Sunshine of your love’, tijdens hun afscheidsconcert in de Royal Albert Hall in Londen in 1968.

In de jaren ’70 begon hardrock steeds harder te klinken; nu vinden we vaak dat dit wel meevalt. Denk aan vroege voorbeelden als de Who, Deep purple, Steppenwulf (‘Born to be wild’) en Iron Butterfly (‘In-a-gada- da-vida’). Later volgden onder andere Black Sabbath, Aerosmith en Van Halen. Andere voorbeelden zijn Def Leppard (Groot Brittannië),de Duitse Scorpions, AC/DC uit Australië, de Zweedse band Europe en in Nederland band Golden Earring. 

In de jaren ’90 werd hardrock een van de meest dominante vormen van populaire muziek. Guns N’Roses en Bon Jovi namen jarenlang vooraanstaande plaatsen op de hitparades in. Eveneens een breed publiek trokken Bruce Springsteen, Southside Johnny and the Ashbury Jukes, Tom Patty en Bob Seger, musici die vaak stilstonden bij maatschappelijk problemen en stedelijk verval. Heart was de eerste vrouwelijke hardrockband die top-10 albums voortbracht. Luister hier naar de beide frontvrouwen van Heart, een opname uit 1976.

De Engelse band Led Zeppelin maakte art-rock van hardrock met het nummer ‘Stairway to heaven’. Veel muziekrecensenten beschouwen dit als het beste rocknummer ooit. Het is een opname uit een reünie in 2007, dus ongeveer 35 jaar na de eerste opvoering en 27 jaar nadat de leden van de band uit elkaar gingen.  Het begint met een akoestisch deel om langzaam maar zeker aan te zwellen tot hardrock. Het eindigt met een a capella gezongen zin ‘And she’s buying a stairway to heaven’. De tekst is van Robert Plant en de muziek van Jimmy Page. 

Je kunt de ontroerde Jimmy Page en Robert Plant HIER terugzien tijdens een concert dat hun werd aangeboden in aanwezigheid van president Obama en zijn vrouw Michelle in 2011.  De dames van Heart zingen en spelen ‘Stairway to heaven’, bijgestaan door koor en orkest.

Led Zeppelin is tot 2020 achtervolgd door een aanklacht van een rockband uit Los Angeles die vond dat de intro van ‘Stairway to heaven’ veel gelijkenis vertoonde met die een van de eigen nummers. Het duurde tot 2020 voordat deze eis werd afgewezen.  In een ander proces beweerde de eiser dat als je sommige passages achterste voren speelt het getrainde oor satanische boodschappen kan horen. Ook deze claim werd afgewezen. De rechter vroeg zich af of er wel een grammofoon bestaat met een draaischijf die achteruit kan draaien. 

Metal

Bands als Deep Purple, Steppenwulf en Black Sabbath gelden als de eerste ‘echte’ ‘metal’ groepen en speelden met nog meer volume dan de gemiddelde hard rock band. Sommige bedienden zich soms van occulte teksten en bizarre kledij. Je kunt HIER kijken en luisteren naar een opname van Black Sabbath. 

Niet melodie of ritme, maar timbre, ‘soundscape’ en volume moeten de luisteraar een adrenalinestoot geven. Later bleek dat de akkoordenschema’s van ‘metal’ veel complexer zijn dan op het eerste gezicht lijkt. Hoe vreemd het ook mag klinken, klassieke componisten als Bach en Vivaldi hadden een grote invloed op het genre. Veel muzikanten hadden een conservatoriumopleiding en bespeelden hun instrumenten op een virtuoze manier. 

Hier speelt Steppenwulf in 1986 ‘Born to be wild’, een song die beroemd is geworden door de film Easy Rider.

Vanaf het begin van de jaren ’90 nemen metal groepen steeds meer elementen van gothic rock over.

Gothic rock is onmiddellijk herkenbaar door zijn donkerdere geluid, met het gebruik van voornamelijk mineuraccoorden, galm, donkere arrangementen en dramatische en melancholische melodieën. Goth rock werd gevoed door de gotische literatuur die verbonden is met thema’s als droefheid, nihilisme, donkere romantiek, tragedie, melancholie en morbiditeit. Gotische invloeden beperken zich niet tot metal en punk. Ze komen voor in nummers van Velvet undergroud (‘All tomorrow’s parties’) en Kate Bush ‘Wuthering heights’. 

Metalbands maken geregeld gebruik van violen en koorzang en soms ondersteunen hele symfonieorkesten hun optredens. Een ouder symfonisch metalnummer is ‘Dies irae’ van de groep Believer op hun album ‘Sanity Obscure’ uit 1990. In dit nummer smelten metal en klassieke muziek naadloos samen. Zij waren niet de enigen: ook de Zweedse band Theron maakte tijdens de ‘Miskolc Experience’ gebruik van een live orkest en klassieke compositietechnieken, die wel steeds meer op de voorgrond traden dan hun metal roots. De band trad onder andere op met koor en orkest tijdens het Miskolc Opera Festival in Hongarije (2007). Deep purple (Concerto for group and orchestra), Moody Blues (Days of future passed) en Black Sabbath (‘Spiral Architect’) gingen hen voor.

De Nederlandse band Within temptation bewandelde vanaf 2000 dezelfde weg In hun derde album, “The silent force’ speelden ze met een volledig koor en orkest. De muziekcriticus Chat Bower spreekt van de optimale balans tussen de “melodie en hooks van mainstream rock, de diepte en complexiteit van klassieke muziek en het donkere randje van gothic metal”. 

Luister hier naar Within Temptation samen met het Metropole orkest.

Later liet de groep ‘heavy metal’ vocalen helemaal weg. Zoals HIER in een optreden van zangeres Sharon den Adel (Within temptation) samen met Anneke van Giersbergen (The Gathering). Ze zingen ‘Somewhere’, eveneens met het Metropole orkest. 

Ook de Finse band Nightwish, met de Nederlandse zangeres Floor Jansen gingen dezelfde richting uit. Zij gebruiken elektronica om een orkestraal geluid te produceren.  Het nummer ‘’The phantom of the opera’, met een gastrol voor Henk Poort piekte op de Nederlandse hitparade.

De laatste band die ik noem in de Nederlandse groep Epica, met het album “The divine conspiracy”(2007). Ook deze groep speelt hier samen met koor en orkest. Hun muziek is beschreven als een combinatie van “een donkere beklemmende gothic sfeer met bombastische en symfonische muziek. Dit komt het best tot uitdrukking in de suite ‘Orchestral Medley’.  Die kun je hier beluisteren en bekijken.

Op dit album staat ook hun versie van ‘O Fortuna’, van Carl Orff. De band, die vanaf 2002 bestaat draait om zangeres Simone Simons en om componist, zanger (‘grunter’) en gitarist Mark Jansen. De band heeft een groot aantal optredens wereldwijd achter de rug.

Metal is nog steeds populair.  Bij de eerste 20 nummers op de NPO top 2000 staat vier metal nummers: Op de zesde plaats ‘Stairway to heaven’ van Led Zeppelin, op de negende plaats Metallica met ‘Nothing else matters’, op de 15^de plaats November rainvan Guns ’N Roses en op de 17^de plaats Child in time van Deep Purple. Deze groepen hebben wel hun publieksbasis vergroot. De leden van Metallica knipten hun haren af. Ook de variatie in stijlen nam toe. Waarschijnlijk hierom was begin jaren ’80 20% van alle verkochte albums in de VS ‘metal, of wat daar toen voor doorging.  

Veel furore maakte de Amerikaanse band Evanescence, geleid door zangeres Amy Lee. De groep verkocht meer dan 20 miljoen albums en is een van de meest succesvolle bands van de 21^ste eeuw. Behalve ‘metal’ speelt de groep ook ballades, zoals HIER in ‘My heart is broken’. In wezen zijn de nummers van de band een uitvloeisel van Amy’s liefde voor klassieke muziek en haar wens zich te uiten in contrasterende stijlen. Hier speelt de groep ‘Bring me to life’.