Tip: Lees en beluister de verkenningen van Beyoncé en Rihanna voorafgaand aan de tweedelige reeks ‘De productie van megahits’

In twee voorafgaande verkenningen kon je kennis maken met twee vrouwelijke superstars en een aantal van hun meest populaire songs. Er is inmiddels heel wat onderzoek gedaan naar factoren die de populariteit van liedjes in het bijzonder en muziek in het algemeen verklaren. De makers van die liedjes kennen dat onderzoek maar al te goed. Als je goed luistert, ontdek je dan ook een aantal gemeenschappelijke kenmerken. 

Soepele tekst

Veel onderzoek dat van belang is om de vraag ‘hoe maak je een hit’ te beantwoorden, gaat over de manier waarop hersenen informatie verwerken. Onze hersenen zijn lui.  Ze geven de voorkeur aan informatie die ze soepel (‘fluently’) kunnen verwerken: Middelen daartoe zijn:

• Korte zinnen
• Makkelijke of intrigerende woorden;
• Alliteraties (Liesje leerde Lotje lopen op de lange Lindenlaan’) ;
• Rijm;
• Herhaling.

De meeste liedjes worden in het Engels geschreven en een groot deel van het publiek verstaat de gezongen teksten amper. Doel is daarom dat luisteraars al na een of twee keer luisteren met het refrein kunnen mee neuriën.

Herhaling

De eerste tien seconden zijn cruciaal. Het begin moet vertrouwd klinken: De tekst, de klank of het ritme bevatten ‘hooks’ (haken) die je pakken. Zo niet, dan zappen luisteraars het liedje weg.

‘Hooks’ zijn korte ritmische figuren of klanken die voortdurend terugkomen.  Een potentiële tophit kent verschillende ‘hooks’. Dank zij het ‘mere exposure effect’ – in simpele woorden het herhalingseffect – blijven luisteraars ‘aangehaakt’. Voorbeelden van ‘hooks’:

Opening

• Ritmisch handgeklap;
• Veel voorkomende akkoorden (denk aan de Boogie Woogie);
• Een simpele opeenvolging van onzin woordjes: nananana nananana;
• Een explosie van klanken.

Intro

• Woorden die nieuwgierigheid opwekken.  Vaak komt de titel van het liedje daarin terug: Je blijft luisteren;

Refrein

• Kort;
• Rijmende zinnen en klanken;
• Woorden en zinnen komen vaak terug

Coupletten

• Ritme, rijm en melodie vormen één geheel vormen (denk aan een goede rap)
• Onderwerp en betekenis zijn ondergeschikt
• Ze leiden ‘logisch’ naar het volgende refrein

We luisteren nog een keer naar ‘Crazy in Love’, een liedje van Beyoncé, dat ik al eerder heb laten horen.  Het beeld is weggelaten: Je hoort alleen de zang en je leeft de tekst. 

https://www.youtube.com/watch?v=5bnxJnYiMwk

Het is niet moeilijk een aantal van de bovenstaande aspecten te herkennen:

• De bombastische blazersmuziek in het begin;
• De vertrouwde ‘beat’ van een dance-nummer;
• Het herhaalde uh, oh, uh, oh na de instrumentale intro;
• De korte liedtekst bestaande uit korte rijmende zinnen;
• De vooraankondiging van de rapper van het eerste couplet;
• Het refrein: verschillende woordjes (your love/ your touch) steeds gevolgd door ‘got me looking so crazy right now’.;
• De tekst van de coupletten is grotendeel onzin; loopt lekker, is rijk aan woordspelingen en rijm.

Gevolg: het publiek zingt dit liedje in de kortste keren voor de helft mee.

Het herhalingseffect. Ook voor het liedje als geheel

Voor de muziekindustrie van het grootste belang dat een beoogde hit vaak op radiostations te horen is, het zogenaamde pluggen van een liedje. Deze besteden miljoenen om presentatoren ‘lekker’ te maken. Ook wordt zendtijd gekocht in reclameblokken waarvoor miljoenen wordt geïnvesteerd in pakkende filmpjes.  Ook worden ‘gratis’ optredens van artiesten aangeboden aan programmamakers en andere (semi-)publieke evenementen.  Ook worden artiesten ‘aangeboden’ voor ‘gratis’ optredens in talkshows. 

Hier zingt Rihanna haar liedje Diamonds op de catwalk van Victoria’s Secret Fashin Show. Deze spraakmakende (onder)modeshow wordt herhaaldelijk opgeluisterd door topartiesten die hun nieuwste hit komen pluggen.